Studie vergipsing metselwerk

In onze zoektocht naar mogelijke verklaringen van het LGE-verschijnsel (Late Gypsum Efflorescence), hebben we vastgesteld dat de karakteristieken van zowel de steen als van de mortel een belangrijke rol kunnen spelen in het vinden van een oplossing.

Gezien de complexiteit van het probleem en de invloed van diverse parameters, werden reeds verschillende onderzoeken in opdracht van de baksteensector uitgevoerd:

-        "Carbonation of mortars and efflorescence on masonry", J.Tirlocq, BCRC (Belgian Ceramic Research Centre), oktober 2008

-        "Onderzoek naar het fenomeen vergipsing op metselwerk", WTCB, (2009-2011)

Gezien het verschijnsel niet volledig ontrafeld kon worden, werd er in 2011 in opdracht van BBF gestart met een onderzoek (IWT Baekeland) bij de KUL (Katholieke Universiteit Leuven) in de vorm van een doctoraat. In 2016 werd dit onderzoek beëindigd en in juni 2017 werden de bevindingen publiek gemaakt: “PhD Gypsum efflorescence on clay brick masonry”, J. Chwast, juni 2017

 

Tot hiertoe ontbrak het de betrokken fabrikanten aan een testmethode om de componenten, die verantwoordelijk zijn voor de aanhoudende gipsafzettingen op het geveloppervlak te identificeren. Eén van de realisaties van het IWT Baekeland onderzoek is de ontwikkeling van een versnelde testmethode (de ATM accelerated test method genoemd). De experimenten die tijdens het onderzoek uitgevoerd zijn, laten toe het GLE-verschijnsel beter te begrijpen doch het blijft een complex verschijnsel.

 

Het onderzoek geeft namelijk aan dat, onafhankelijk van welke de bron is voor het gips, bepaalde hulpstoffen in de mortel een trigger kunnen zijn voor de afzetting van het gips op het oppervlak van de baksteen. De resultaten van dit onderzoek wijzen er dus op dat de eliminatie en/of vervanging van sommige hulpstoffen in de mortel het probleem van vergipsing zou kunnen oplossen.

Vanuit dit onderzoeksproject wordt een testmethode aangereikt voor verder onderzoek, dat intussen werd voorzien. We hopen dat er op termijn geschikt advies aan de gebruikers kan gegeven worden.

Ongeacht de complexiteit van het probleem, blijkt uit het uitblijven van gipsuitbloeiing op talloze oude bakstenen gebouwen dat dit probleem wel degelijk kan voorkomen worden.

Intussen heeft er overleg plaatsgevonden tussen BBF en FEMO (federatie van de mortelfabrikanten) en werd er beslist om verdere samenwerking tussen baksteen- en mortelfabrikanten te intensiveren om mogelijke oplossingen uit te werken.

Laten we in afwachting van een definitieve oplossing de verantwoordelijkheden van alle actoren tijdens de totstandkoming van het metselwerk niet uit het oog verliezen: de ontwerper voor een juiste afstemming mortel - steen en de uitvoerders voor de correcte uitvoering van het metselwerk en het volgen van de uitvoeringsrichtlijnen van de fabrikanten van de materialen.

Download de technische artikels verschenen in 'Bouwen met Baksteen' :

- Nieuw licht op het (on)esthetisch verschijnsel vergipsing van gevelmetselwerk - BMB 160 - december 2017

- Primaire en late uitbloeiingen - BMB 155 - september 2016